อารยธรรมเมโสโปเตเมีย เป็นดินแดนราบลุ่มแม่น้ำไทกริสและยูเฟรติส เป็นส่วนหนึ่งของดินแดนพระจันทร์เสี้ยวอันอุดมสมบรูณ์ (ปัจจุบัน คือ อิรัก) ดินแดนนี้มีชนเผ่าเซมาติก ผลัดเปลี่ยนหมุนเวียนกัน เพื่อครอบครองแย่งชิงความเป็นใหญ่กันตลอดเวลาหลายพันปี อันได้แก่
1. สุเมเรียน คือชนเผ่ากลุ่มแรกที่เข้ามาจับจองที่ราบลุ่มเมโสโปเตเมีย แต่ไม่ใช่พวกแรกที่เข้า มาตั้งถิ่นฐานในบริเวณนี้ อารยธรรมหรือความเจริญของพวกสุเมเรียน ได้แก่
- การปกครอง มีการปกครองแบบนครรัฐ และมีการทำสงครามรบกันอยู่เสมอๆ นครรัฐใดได้รับชัยชนะก็มีสิทธิปกครองตนเอง โดยมีผู้นำในการปกครอง เรียกว่า “เปตาซี” เป็นทั้งพระและกษัตริย์
- เศรษฐกิจ พวกสุเมเรียน มีความรู้และรู้จักทำระบบการชลประทานเพื่อการเกษตร เช่น เขื่อน คลอง คู ทดน้ำ และสามารถผลิตพืชพันธุ์ ธัญญาหาร ธัญพืช ได้มากมาย
- มีการประดิษฐ์อักษรคูนิฟอร์ม เป็นอักษรลิ่ม เขียนด้วยก้านอ้อ ลงบนแผ่นดินเหนียว
- ด้านวิทยาศาสตร์ ค้นพบวิธีการคูณ การหาญและการคำนวณหาสแควร์รูต ตลอดระบบตัวเลข และ น้ำหนักมาตราชั่ง ตวง วัด เลขฐาน 60 ประดิษฐ์นาฬิกาและปฎิทินทางจันทรคติ
- โหราศาสตร์ รู้จักนำสมุนไพรมาทำเป็นยารักษาโรคร่วมกับวิธีการทางไสยศาสตร์ เวทย์มนต์คาถา
- ศาสนา ชาวสุเมเรียนมีชีวิตผูกพันอยู่กับศาสนา นับถือบูชาเทพเจ้าหลายองค์ และเชื่อว่าเมื่อคนตายถือว่าเป็นจุดสิ้นสุด และศพจะถูกฝังอยู่ใต้พื้นบ้าน
- สถาปัตยกรรม วิหารซิกูแรต (Ziggurat) ไว้สำหรับบูชาเทพเจ้า ลักษณะคล้ายปีรามิด มีบันไดทอดยาว ขึ้นไป
2. อมอไรท์ เป็นชนเผ่าเซเมติกอาศัยอยู่ในทะเลทรายอารเบีย ได้เข้าทำลายอาณาจักรของพวกสุเมเรียน และเอาชนะ พวกอัคคาเดียนได้ ชาวอมอไรท์ได้สถาปนากรุงบาบิโลนเนียขึ้นเป็นจักรวรรดิบาบิโลนเนีย หรือ The Old Babylonians จัดการปกครองแบบเอกาธิปไตย อำนาจสูงสุดอยู่ที่กษัตริย์เพียงองค์เดียว
- ผลงานชิ้นสำคัญ ประมวลกฎหมายที่ชื่อว่า The Code Of Hummurabi หรือกฎหมายตาต่อตา ฟันต่อฟัน มี 282 มาตร
- ด้านศาสนา มีความเชื่อในเรื่องเหนือธรรมชาติ นับถือเทพจ้าหลายองค์ เทพเจ้าสูงสุด คือ เทพมาร์คุด เชื่อในเวทมนต์คาถา
จักรวรรดิบาบิโลนเนียหลังจากสมัยพระเจ้าฮัมมูราบีแล้วก็ค่อยๆเสื่อมลง และถูกพวกแคชไซต์พวกอานารยชนเข้ารุกรานทำลายบาบิโลน
3. อัสซีเรียน พวกนี้เป็นพวกดุร้ายป่าเถื่อนและชอบการทำสงคราม มีการสร้างถนนเพื่อส่งกองทับไปรบและส่ง ข่าวสารทางทหาร ด้านศิลปะที่มีชื่อเสียงมาก คือ การแกะสลักภาพนูนต่ำ จะเป็นเรื่องราวเกี่ยวกับการสงคราม และการล่าสัตว์ที่น่ากลัว ด้านสถาปัตยกรรม สร้างวิหารด้วยหินแทนอิฐตากแห้ง ตัวอาคารเน้นความใหญ่โตมหึมา มีการสร้างห้องสมุดและให้พวกนักปราชญ์รวบรวมงานเขียนมาเก็บไว้
4. แคลเดียน พวกนี้อาศัยอยู่ทางตะวันออกเฉียงใต้ของลุ่มแม่น้ำไทกริส-ยูเฟติส ได้ปรับปรุงบาบิโลนเนียให้เจริญขึ้นอีกครั้ง จนกลายเป็นนครที่งดงาม โดยการปลูกต้นไม้คลุมหลังคาอย่างหนาแน่นเรียกว่า สวนลอยบาบิโลน ซึ่งเป็น 1 ใน 7 สิ่งมหัศจรรย์ของโลก พวกนี้มีความเจริญด้านโหราศาสตร์และดาราศาสตร์ บอกว่าสัปดาห์หนึ่งมี 7 วัน
5. ฮิบรูว์ หรืออีก2ชื่อ คือ ยิว กับ อิสราเอไลท์ เป็นพวกเร่ร่อนไปในที่ต่างๆ สุดท้ายก็เดินทางมายังดินแดนของพระเจ้าหรือคานาอัน (ปาเลสไตน์)
- ศาสนา (ศาสนายูดาย) ในสมัยแรกๆชาวยิวนับถือเทพเจ้าหลายองค์ แต่ภายหลังเปลี่ยนมานับถือพระยโฮวาห์เพียงพระองค์เดียว
- วรรณคดี วรรณคดีสำคัญชิ้นสำคัญ คือ พระคัมภีร์เดิม The Old Testament) รวบรวมมาจากระเบียบประเพณี ประวัติศาสตร์ สุภาษิต บทเพลงสวดที่สำคัญ บทเพสงสวดที่สำคัญๆ
- ปรัชญา เป็นความคิดเกี่ยวกับปัญหาชีวิตและโชคชะตาของมนุษย์ เช่น จักรกลนิยม ชะตากรรมนิยม